جریان‌شناسی عدالت سیاسی در جهان اسلام/سیدکاظم سیدباقری،حسن وثوق‌زاده

مسئله­ی عدالت سیاسی، یکی از مباحث بنیادین در نظریه‌پردازی سیاسی اسلام برشمرده می­شود که در جهان اسلام از منظر سه جریان اصلی، یعنی سلفی، تجددگرا و نواندیش اسلامی، تفاسیر متنوعی یافته است. این تنوع در تفسیر عدالت، به تفاوت در مبانی فکری، اصول حکمرانی و پاسخ به مقتضیات زمانه بازمی‌گردد. این مقاله با بهره‌گیری از روش مقایسه­ای، به تحلیل جریان‌های عدالت سیاسی در جهان اسلام می‌پردازد. در این پژوهش، مبانی نظری، اصول عدالت و ساختار حکمرانی سه جریان عمده مورد بررسی قرار گرفته است تا نقاط افتراق و اشتراک آنها در تفسیر عدالت سیاسی آشکار شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که جریان سلفی با تمرکز بر اجرای مطلق شریعت، رویکردی ایستا دارد و در برابر تغییرات اجتماعی مقاومت می‌کند. جریان تجددگرا با تأکید بر مفاهیمی مانند دموکراسی و حقوق بشر، عدالت را براساس معیارهای مدرن تفسیر می‌کند ولی گسست آن از شریعت، هماهنگ با نیازهای جهان اسلام نیست. در مقابل، جریان نواندیش اسلامی با تلفیق آموزه‌های الهی و مقتضیات عقلانی و اجتماعی، رویکردی جامع ارائه می‌دهد که مردم‌سالاری دینی را الگویی برجسته برای تحقق عدالت سیاسی در جوامع اسلامی معرفی می‌کند. این پژوهش، برتری جریان نواندیش اسلامی را در تطبیق با نیازهای معاصر و حفظ ارزش‌های دینی نشان می‌دهد.