جریان‌شناسی دینی و سیاسی جمعیت علمای مسلمان الجزایر با تأکید بر اندیشه‌های عبدالحمیدبن بادیس /مجید منهاجی

جمعیت علمای مسلمان الجزایر (جمعیة ­العلماء ­المسلمین الجزائریین)، یکی از مهم‌ترین نهادهای مذهبی، فرهنگی و سیاسی در تاریخ معاصر الجزایر است. این جمعیت در سال ۱۹۳۱م به همت گروهی از علمای اصلاح‌گرا تأسیس شد و نقش بسزایی در مبارزات استقلال‌طلبانه­ی الجزایر و شکل‌دهی به هویت ملی و اسلامی این کشور ایفا کرد. عبدالحمیدبن بادیس(1940-1889م)، یکی از بنیان‌گذاران و رهبران اصلی این جمعیت بود که تأثیر عمیقی بر اندیشه و جهت‌گیری‌های آن داشت. این مقاله با رویکردی توصیفی- تحلیلی، به بررسی جریان­شناسی جمعیت علمای مسلمان الجزایر، با تأکید بر اندیشه­های عبدالحمیدبن بادیس می­پردازد. پرسش­های اصلی این پژوهش عبارت است از: زمینه‌های تاریخی و اجتماعی تأسیس جمعیت علمای مسلمان الجزایر چه بود؟ اندیشه‌های عبدالحمیدبن بادیس چه تأثیری بر جمعیت علمای مسلمان الجزایر داشت؟ نقش جمعیت علمای مسلمان در مبارزات استقلال‌طلبانه­ی الجزایر چه بود؟ میراث و دستاوردهای جمعیت علمای مسلمان و اندیشه‌های بن بادیس در الجزایر معاصر چیست؟
یافته­ها: جمعیت علمای مسلمان الجزایر از ابتدا متشکل از جریان‌های فکری گوناگونی بود که هر کدام دیدگاه‌های ویژه­ای در مورد چگونگی مقابله با استعمار و احیای هویت اسلامی داشتند. عبدالحمیدبن بادیس، یکی از مهم‌ترین چهره‌های جمعیت علمای مسلمان، تأثیر عمیقی بر جهت‌گیری‌های فکری و سیاسی این جمعیت داشت. جمعیت علمای مسلمان الجزایر نقش مهمی در مبارزات استقلال‌طلبانه­ی الجزایر ایفا کرد. این جمعیت با تأسیس مدارس، انتشار روزنامه‌ها و برگزاری سخنرانی‌ها، به ترویج اندیشه‌های ملی‌گرایانه و اسلامی پرداخت. در جریان جنگ استقلال الجزایر (1954-1962)، بسیاری از اعضای این جمعیت به جبهه­ی آزادی‌بخش ملی پیوستند و در مبارزات مسلحانه شرکت کردند. جمعیت علمای مسلمان الجزایر با ترکیب فعالیت‌های مذهبی، فرهنگی و سیاسی، دستاوردهای در خور توجهی در حوزه‌های سیاسی و اجتماعی الجزایر داشت. این جمعیت در مبارزه با استعمار فرانسه و دستیابی به استقلال نقش ایفا کرد و به احیای هویت اسلامی و عربی، تقویت وحدت ملی و بهبود وضعیت آموزشی و فرهنگی جامعه­ی الجزایر کمک نمود. میراث این جمعیت و اندیشه‌های رهبران آن، به ویژه عبدالحمیدبن بادیس، همچنان در تاریخ معاصر الجزایر تأثیرگذار است.