گونه شناسی جریان های اصلاح در مصرِ قرن بیستم؛ مطالعه موردی: تحلیل ملی گرایی لیبرال (1882-1952)/علی الهی تبار

این پژوهش به تحلیل گونه­شناختی جریان اصلاح در مصر قرن بیستم، با تمرکز بر ملی­گرایی لیبرال در بازه­ی زمانی ۱۸۸۲م تا ۱۹۵۲م می­پردازد. ملی­گرایی مصری پاسخی به استعمار بریتانیا، فروپاشی خلافت عثمانی و تلاش برای بازتعریف هویت جمعی در فضای پسااستعماری بود. این جنبش ابتدا با هدف مقابله با سلطه­ی خارجی و احیای حاکمیت ملی آغاز شد، ولی به مرور به محور بسیج نیروهای اجتماعی و سیاسی در جهت اصلاح تبدیل گردید. این نوشتار با بهره­گیری از روش تاریخی- تحلیلی و تحلیل گفتمان، عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر رشد و افول این جنبش، نقش شخصیت­های کلیدی مانند مصطفی کامل، سعد زغلول و احمد لطفی السید و تأثیر نهادهایی مانند مطبوعات، احزاب سیاسی و دانشگاه ملی مصر را بررسی می­کند. یافته­های پژوهش نشان می­دهد ملی­­گرایی مصری با وجود دستیابی به استقلال رسمی در ۱۹۲۲م، به دلیل ناتوانی در پاسخگویی به مطالبات اقتصادی- اجتماعی، شکاف بین نخبگان و توده­ها و باقی ماندن ساختارهای استعماری، نتوانست به طور کامل به آرمان­های خود دست یابد. افول این جریان در دو دهه­ی ۱۹۴۰م و ۱۹۵۰م، زمینه را برای ظهور جنبش­های رادیکال مانند اخوان­المسلمین و افسران آزاد فراهم کرد. این پژوهش با اتکا به چارچوب نظری جوامع تصوری (اندرسون)، اختراع سنت­ها (هابسبام) و نظریه­ی پسااستعماری (سعید)، تعامل پیچیده بین بازسازی هویت ملی، محدودیت­های سیاسی- اقتصادی و میراث استعمار را تبیین خواهد کرد.