گونه‌‌‌شناسی اندیشه‌‌‌ مهدویت در هند/سیدمعراج‌‌‌مهدی رضوی

بحث مهدویت به عنوان «گونه‌‌‌شناسی اندیشه‌‌‌ی مهدویت» در میان اهل سنت هندوستان در سه بخش بیان و بررسی شد: یکی، اندیشه‌‌‌ی مشهور جمهور امت مسلمه، مانند اندیشه‌‌‌ی مهدویت صوفیان و بریلوی‌‌‌ها و دیوبندی‌‌‌ها و دومی، اندیشه‌‌‌ی مهدویت خلاف جمهور از زبان برخی از اندیشمندان، مانند دیدگاه علامه مودودی و مولانا شمس نوید عثمانی دیوبندی و مولانا وحیدالدین خان و سومی، جریان ادعای مهدویت سیدمحمد جونپوری در قرن دهم و جریان قادیانیت در هند در قالب اندیشه و جریان مهدویت در هند تک تک به صورت خلاصه، با استفاده از آثار دست اول متعلق به آن حلقه و فرقه و شخص و گروه بیان و بررسی شده است. درباره‌‌‌ی آثار صوفیان، به ویژه در اثر چشتیان، بحث تاریخی شده است و نیز با اندیشه‌‌‌ی مهدویت شیعه‌‌‌ی امامیه کاملاً نزدیک است. البته اندیشه‌‌‌ی حلقه‌‌‌های دیگر سلاسل نیز در مقایسه با اندیشه‌‌‌ی خالص اهل سنت، به شیعه‌‌‌ی امامیه نزدیک‌‌‌اند و اندیشه‌‌‌ی فرقه‌‌‌ی بریلوی‌‌‌ها و دیوبندی‌‌‌ها همان اندیشه‌‌‌ی مشهور جمهور اهل سنت است و نیز بحث تاریخی درباره‌‌‌ی امام مهدی+ نیاورده‌‌‌اند و صرفاً بحث روایتی نموده‌‌‌اند. همچنین در میان این سه گروه، آثار صوفیه بیشتر و قدیمی‌‌‌ترند. در این مقاله، از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. آثار صوفیان هند قدیمی‌‌‌تر و بیشتر است، در حالی که آثار دانشمندان بریلوی و دیوبندی آثار معاصر به شمار می‌رود.