روشی در بررسی منطقه‌ای دین؛ هویت در جامعه‌ی متکثر دینی هند / حمید طالب

چکیده
رویکرد غالب نسبت به ادیان بر مبنای این فرض قرار گرفته که میان ادیان و پیروان آنها تمایز صریح اعتقادی، هویتی و اجتماعی وجود دارد. رویکرد دیگری نیز قابل بررسی است که به طور خاص با توجه به دینداران یک جامعه متکثر دینی معنادار می‌شود و بر مبنای آن، مرزهای هویت دینی بطور کامل متمایز و مشخص نیستند. در چنین بافتی هویتِ دینی بر محور ارتباط دینداران شکل می‌گیرد. در نتیجه در این نگرش، توجه به هویت و قوای شناختیِ فرد و شرایط اجتماعی ضروری به نظر می‌رسد و لازم است به جای تأکید بر آموزه‌های انتزاعی دینی، به اهمیت بررسی روایت‌های دین‌داران در یک منطقه‌ی خاص توجه شود. در این مقاله این دو منظر متفاوت، از یکدیگر متمایز، و به کاربردها و مفاهیم هر یک توجه شده است. سپس جهت برجسته ساختنِ شیوه‌ی معنادار مطالعه‌ی منطقه‌ای دین، تعامل میان اسلام و آیین هندو در جامعه‌ی متکثر فرهنگی و دینی هند و شکل‌گیری هویت‌های دینی بر مبنای این تعامل مورد توجه قرار گرفته است. در پایان به این مسئله پرداخته خواهد شد که هویت خاصِ دینی در چنین بافت التقاطی چگونه برجسته می‌شود؟ همچنین بستری مشترک برای تعامل و ارزیابی دینی در این موقعیت پیشنهاد خواهد شد.