ظرفیت‌های درونی اسلام جهت تعامل و گفتگو با تمرکز برنقش حج در همگرایی جهان اسلام / یعقوب توکلی ـ محسن محمدی

شناسنامه علمی شماره

چکیده

هرچند جهان اسلام همواره با دیالکتیک عوامل اتحادبخش و تفرقه­افکن مواجه بوده است ولی هر بار عناصر اتحادبخش در سطح وسیعی بروز کرده­اند, زمینه اتحاد فراهم شده است. این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که اسلام از چه ظرفیت­های درونی جهت تعامل و گفتگو برخوردار است. در این بین حج به عنوان عبادتی جهانشمول که هر ساله مسلمانانی را از سرتاسر جهان در قالب برقراری مناسکی یکسان در زمان و مکانی یکسان گردهم جمع می­کند مورد توجه قرار گرفته است تا ظرفیت­های آن در برقراری و تقویت تعامل و گفتگو در جهان اسلام بررسی شود. حج با تقویت هویت تمدنی و تمرکز بر دشمن مشترک ظرفیت برقراری تعامل و گفتگوی سیاسی جهان اسلام را دارد. از طرف دیگر تقویت هویت دینی و سرمایه اجتماعی در حج ارتباطات مسلمانان را تقویت می­کند. جمعی بودن و ساختارشکن بودن مناسک حج، مناسکی تعامل­بخش را ایجاد می­کند. افزون بر این فضای اخلاقی و زمینه تعامل اقتصادی در حج در راستای گسترش تعامل و گفتگو در جهان اسلام قابل تحلیل است.

کلیدواژه‌ها