معرفت و آگاهی دینی به‌ویژه در عصر افول نسبی هژمون آگاهیِ سکولار، اهمیت یافته است. اثرگذاری معرفتِ دینی نخبگان بر آگاهی افراد یا امتداد اجتماعیِ معرفتِ دینی در بافت‌های متنوع فرهنگی، «جریان‌های معرفتی ـ دینی» متفاوتی را به وجود آورده است. در چنین بافت‌های متنوعی که معارف دیگری نیز جریان دارند، تقویت هویت و ارزش‌های دینی دغدغه اصلی متولیان دین و دین‌داران است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که «در جهان تحولات پیچیده و گسترده کنونی، تحلیل جریان‌های معرفتی ـ دینی (جریان‌شناسی)، با کدام اصول، مفاهیم و معیارها امکان‌پذیر است؟». در این مقاله برای پاسخ به این پرسش، با بررسی انتقادی و تحلیل روندها، مفاهیم و نظریه‌های مهم در حوزه جامعه‌شناسی بین‌الملل معرفت و مطالعات جهانیِ دین، برای جریان‌شناسی، سرفصل‌ها یا چارچوبی منطقه‌ای ـ فرهنگی پیشنهاد می‌شود.
)