درآمدی بر جریان‌شناسی جنبش‌های دینی نوپدیدِ نوسنتی در قارۀ آفریقا/سید حسین علوی

از موضوعات جدید و مطرح در سطح جهانی، پدیدۀ معنویت‌گرایی جدید و نمود آن در قالب جنبش‌های دینی نوپدید است که وجود حدود ده هزار جنبش تنها در قارۀ آفریقا، برآورد می‌شود. جنبش‌های دینی نوپدید آفریقا دارای گونه‌ها و تقسیم‌بندی‌های مختلفی است؛ یکی از آن گونه‌ها جنبش‌های دینی نوپدیدِ نوسنتی آفریقایی است که شناخت آن به دلیل تقابل آن با ادیان رسمی، از جمله اسلام، ضرورت دارد. این پژوهش سعی کرده تا از طریق توصیف و تحلیل این پدیده، گامی در این راستا بردارد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که جنبش‌های دینی نوسنتی آفریقا در سه جریان اصلی سعی در احیا و ابقای خود در صحنۀ متنازع دینی آفریقا دارند که این سه جریان عبارت‎اند از: جنبش‌های درآمیخته با مسیحیت، جنبش‌های درآمیخته با اسلام و جنبش‌های پان‌آفریقایی؛ به عبارتی، جنبش‌هایی که از التقاط با ادیان رسمی مثل مسیحیت و اسلام به مثابۀ ابزاری برای احیای آموزه‌های ادیان سنتی بهره می‌برند و جنبش‌هایی که این هدف را در مخالفت صریح با ادیان رسمی و طرفداری آشکار از ادیان سنتی آفریقا و بازسازی آن برای دنیای معاصر دنبال می‌کنند. این جنبش‌ها در کل برای جذب مخاطب حداکثری و نیل به اهدافشان، به معنویت‌گرایی انسان معاصر نگاه سطحی داشته و غالباً دغدغه‌های رایج در زندگی روزمره را مورد توجه قرار داده‌اند و از ورود به خواسته‌های اصلیِ انسانِ دورمانده از هویت دینی اصیل، غافل شده‌اند.