عرصه و زمینه‌های تعامل و گفت‌وگوی اسلام و ادیان شرق (آیین هندو)/غلامرضا مهدوی

گفت­وگو، پیشینه­ای به تاریخ شکل­گیری جوامع بشری دارد و صلح و آرامش در بین جوامع انسانی، بازتاب گفت­وگو بین فرمان­روایان، دانشمندان، مصلحان جوامع و مردم بوده است. همان گونه که بن­بست گفت­وگوها و نداشتن درک همدلانه از یکدیگر، آغاز کشمکش­ها و جنگ­هاست. یکی از مهم­ترین عرصه­های گفت­وگو را می­توان در گفت­وگوی صاحبان، متولیان و رهبران ادیان جست­وجو نمود و شاید یکی از دلایل اهمیت یافتن چنین گفت­وگوهایی، به کاهش منازعات دینی و حتی جنگ­هایی با توجیه دینی مرتبط شود. البته گفت­وگو در عرصه­های علمی بین دانشمندان و نیز گفت­وگوهای سیاسی بین سیاستمداران و گفت­وگوهای فرهنگی، اجتماعی بین صاحبان فرهنگ یا جامعه­شناسان، هر کدام کارکردهای خود را دارد و از اهمیت لازم برخوردارند. امروزه، ادیان بزرگ جهان با مسائل مشترکی روبه­رو هستند که یکی از آنها عبارت است از به چالش کشیده شدن دین به وسیله­ی سکولاریسم و نفی مطلق دین در جوامع بشری یا محدود ساختن دین به امور شخصی، در حالی که دین، به ویژه ادیان الهی، آموزه­های راهگشا برای زندگی فردی و اجتماعی بشر دارند. این موضوع و توانمندی ادیان برای برنامه­های جامع زندگی انسان و ارائه­ی آن به افکار جهانی می­تواند ادیان را به گفت­وگوهای همدلانه دعوت نماید. گفت­وگوی ادیان نمی­تواند در فضای صریح اثبات حقانیت دین و ابطال دیگری شکل گیرد، زیرا دیگر گفت­وگوی همدلانه در حوزه­های مشترک بین­الادیان مفهومی نخواهد داشت و حتی چنین گفت­وگوهایی و با این نوع هدف بر فرض تشکیل، به هیچ نوع نتیجه­ی مثبتی منجر نخواهد شد. امروزه، ادیان اعم از الهی و بشری، با پرسش بزرگی روبه­رو هستند و آن، نقش دین در حل مشکلاتی است که بشر با دستان و اراده­ی خود ایجاد نموده و چالش­های تردید و ناکارآمدی را در حوزه­ی پاسخگویی ادیان به وجود آورده است. طبعاً یکی از راهکارهای مهم برون­رفت از این تردید و چالش، نشست­ها و گفت­وگوهای همدلانه در جهت پیدا کردن راه­حل­هایی برای حفظ دین و مشورت در یافتن راه­حل­هایی برای پاسخگویی دین به مهم­ترین معضلات و مشکلات جامعه­ی بشری خواهد بود. در این مقاله کوشیده شده است در جهت دستیابی به گفت­وگوهای همدلانه بین اسلام و آیین هندو، به زمینه­های مشترک بین اسلام و هندو پرداخته شود.