گونه‌شناسی گفتمانی جنبش ملی فلسطین /علیرضا مقدم/محمد حسین فلاح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

هدف این پژوهش، گونه‌شناسی و تبیین گفتمان‌های اصلی تشکیل‌دهنده جنبش ملی فلسطین و تحلیل روابط و نسبت‌های میان آن‌ها از آغاز شکل‌گیری تا دوران معاصر است. این تحقیق در پی پاسخ به این پرسش اساسی است که گونه‌های گفتمانی جنبش ملی فلسطین چیست و چه روابطی میان آن‌ها حاکم است؟ پژوهش حاضر با بهره‌گیری از چارچوب نظری لاکلاو و موف و به روش توصیفی ـ تحلیلی و با گردآوری داده‌ها از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که جنبش ملی فلسطین در بستر مقاومت در برابر سلطه و هژمونی صهیونیستی شکل گرفته و در طول تاریخ خود، شاهد ظهور سه گفتمان عمده بوده است: گفتمان اسلامی، گفتمان ملی‌گرا (ناسیونالیستی) و گفتمان چپ (کمونیستی). معیار گزینش این سه گفتمان، تأثیرگذاری ساختاری و تداوم حضور آن‌ها در فرآیند مبارزه و هویت‌سازی جنبش بوده است. اگرچه همه این خرده‌گفتمان‌ها در آرمان پایه‌ای «مقاومت برای رهایی» مشترک هستند؛ اما در مبانی ایدئولوژیک، راهبردها، و اولویت‌های عمل، با یکدیگر تمایز دارند. در نهایت، نتایج تحقیق حاکی از آن است که گفتمان اسلامی در رقابت با گفتمان‌های رقیب، موقعیت برجسته‌تری در صحنه سیاسی ـ اجتماعی فلسطین یافته است. این برجستگی عمدتاً مبتنی بر معیارهایی همچون ارائه تحلیلی منسجم از مسئله فلسطین، پاسخ‎گویی به نیازهای هویتی و دینی جامعه، و پیشبرد فعالیت‌های چندوجهی در عرصه‌های دینی، اجتماعی و سیاسی است.

کلیدواژه‌ها